Wat is de hardheid van edelstenen?
De hardheid van een edelsteen verwijst naar hoe goed de steen bestand is tegen krassen. Dit wordt gemeten met behulp van de Mohs-schaal, een schaal van 1 tot 10, waarbij 1 de zachtste en 10 de hardste waarde is. De schaal is ontwikkeld door Friedrich Mohs in 1812 en wordt wereldwijd gebruikt in de mineralogie.
- 1 (zacht): Talk, een mineraal dat makkelijk met een vingernagel kan worden gekrast.
- 10 (hard): Diamant, het hardste natuurlijke materiaal ter wereld.
Waarom is hardheid belangrijk?
De hardheid van een edelsteen bepaalt hoe duurzaam deze is en of hij geschikt is voor dagelijks gebruik in bijvoorbeeld sieraden. Zachtere stenen, zoals opaal (5-6) of turkoois (5-6), kunnen sneller beschadigd raken en vereisen meer zorg. Hardere stenen, zoals saffier (9) en diamant (10), zijn beter bestand tegen slijtage en worden vaak gekozen voor trouwringen en andere sieraden die dagelijks gedragen worden.
Hoe wordt de hardheid gemeten?
Bij de Mohs-schaal vergelijkt men de edelsteen met referentiematerialen: een steen kan een andere steen met een lagere waarde krassen, maar niet andersom. Bijvoorbeeld, een kwarts (7) kan glas (ongeveer 5,5) krassen, maar wordt zelf niet gekrast door glas.
Tips voor het onderhouden van edelstenen
- Zachte stenen: Vermijd contact met harde oppervlakken en bewaar ze apart van hardere stenen.
- Hardere stenen: Hoewel ze minder gevoelig zijn, kunnen ze bij extreme druk toch beschadigd raken.
- Reinig edelstenen voorzichtig met water en een zachte doek, tenzij anders geadviseerd.
Hier is een overzicht van de Mohs-schaal met de hardheid van verschillende edelstenen:
| Mohs-schaal | Mineraal/Edelsteen | Bijzonderheden |
|---|---|---|
| 1 | Talk | Zachtste mineraal, kan met een vingernagel worden gekrast. |
| 2 | Gips | Makkelijk te bekrassen met een vingernagel. |
| 3 | Calciet | Kan worden gekrast met een koperen munt. |
| 4 | Fluoriet | Relatief zacht, kan worden gekrast met een mes. |
| 5 | Apatiet | Matige hardheid, gebruikt in tandglazuur. |
| 6 | Orthoklaas (veldspaat) | Kan glas krassen, maar niet extreem duurzaam. |
| 7 | Kwarts | Veel voorkomende edelstenen zoals amethist, citrien en rozenkwarts. |
| 8 | Topaas | Hard, vaak gebruikt in sieraden. |
| 9 | Korund (saffier, robijn) | Zeer hard, alleen diamant is harder. |
| 10 | Diamant | Hardste natuurlijke materiaal, krasvrij tenzij met een andere diamant. |
Toelichting
- Tussenwaarden: Er kunnen ook stenen met tussenliggende waarden voorkomen, zoals turkoois (5-6), opaal (5,5-6,5) en peridot (6,5-7).
- Duurzaamheid: Hardheid is slechts één aspect van duurzaamheid; splijtbaarheid en breukgedrag spelen ook een rol. Bijvoorbeeld, diamant is hard, maar kan bij een harde impact splijten.
Het herkennen van de hardheid van edelstenen is essentieel om te begrijpen hoe duurzaam ze zijn en hoe je ze moet behandelen. Hier zijn enkele manieren om de hardheid van een edelsteen te herkennen of te testen:
1. Refereren aan de Mohs-schaal
- Bekendheid met edelstenen: Veelvoorkomende edelstenen zoals diamant (10), saffier (9) en kwarts (7) hebben bekende hardheidswaarden. Door je edelsteen te vergelijken met een referentielijst, kun je een idee krijgen van de hardheid.
- Controleer de edelsteensoort: Soms geeft een certificaat of documentatie bij de edelsteen informatie over de hardheid.
2. Krasproef (voorzichtig!)
-
Gebruik een referentiemateriaal: Probeer de edelsteen te krassen met een materiaal waarvan je de hardheid kent.
- Vingernagel (hardheid 2-2,5)
- Koperen munt (hardheid 3)
- Stuk glas (hardheid ~5,5)
- Staalmes (hardheid ~6,5)
- Belangrijk: Wees voorzichtig! Krasproeven kunnen de steen beschadigen, vooral als deze zacht is. Test dit liever niet op sieraden of waardevolle stenen.
